ระบบธรรม

(๑) วิจาร เป็น ๑ ในองค์ ๕ ของ ปฐมฌาณ

วิจาร  มีในสมัยนั้น เป็นไฉน?
ความตรอง ความพิจารณา ความตามพิจารณา ความเข้าไปพิจารณา ความที่จิตสืบต่ออารมณ์  ความที่จิตเพ่งดูอารมณ์  ในสมัยนั้น อันใด  นี้ชื่อว่าวิจาร มีในสมัยนั้น.

(๒) วิตกและวิจารย่อมดับในที่ใด และใครดับวิตก วิจารได้แล้ว
​
วิตกและวิจารย่อมดับในทุติยฌาณนี้ และภิกษุในธรรมวินัยนี้ผู้บรรลุทุติยฌานมีความผ่องใสแห่งจิตในภายใน เป็นธรรมเอกผุดขึ้น ไม่มีวิตกวิจาร เพราะวิตก วิจารสงบไป มีปีติและสุขเกิดแก่สมาธิอยู่ ท่านเหล่านั้นดับวิตกวิจารได้แล้ว