แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

ความประสงค์ในการรักษาอุโบสถของหญิงต่างๆ 

หญิงแก่รักษาอุโบสถ เพราะปรารถนาทิพยสมบัติ
หญิงกลางคนรักษาอุโบสถ เพื่อพ้นจากการอยู่กับหญิงร่วมสามี
หญิงสาวรักษาอุโบสถ เพื่อให้ได้บุตรชายในการมีครรภ์ครั้งแรก
หญิงสาวน้อยรักษาอุโบสถ เพื่อต้องการไปสู่สกุลสามีแต่ในวัยสาวๆ
 
นางวิสาขาได้ไปกราบทูลพระพุทธองค์ถึงความประสงค์ของหญิงเหล่านั้น พระศาสดาตรัสว่า ธรรมดาสภาวธรรมทั้งหลายมีชาติเป็นต้นของสัตว์เหล่านี้ เป็นเช่นกับนายโคบาลที่มีท่อนไม้ในมือ ชาติส่งสรรพสัตว์ไปสู่สำนักชรา ชราส่งไปสู่สำนักพยาธิ พยาธิส่งไปสู่สำนักมรณะ มรณะย่อมตัดชีวิต ดุจบุคคลตัดต้นไม้ด้วยขวาน แม้เมื่อเป็นอย่างนั้น ปวงสัตว์ยังไม่ปรารถนาวิวัฏฏะ (พระนิพพาน)  มัวแต่ปรารถนาวัฏฏะเท่านั้น
 
แล้วจึงตรัสพระคาถานี้ว่า
           
นายโคบาล ย่อมต้อนโคทั้งหลายไปสู่ที่หากินด้วยท่อนไม้ ฉันใด
ชราและมัจจุ ย่อมต้อนอายุของสัตว์ทั้งหลายไป ฉันนั้น
 
ในกาลจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลายมีโสดาปัตติผลเป็นต้น 


คาถาธรรมบท ทัณฑวรรค
อรรถกถาเรื่อง อุโบสถกรรม