แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระศาสดาเสด็จไปยังที่นา เมื่อพบถุงเงินพันหนึ่งที่พวกโจรทำหล่นไว้ ได้กล่าวกับพระอานนท์ว่า 'เห็นไหม อานนท์ อสรพิษ' พระอานนท์กล่าวตอบว่า 'เห็นพระเจ้าข้า อสรพิษร้าย'  เมื่อชาวนามาพบถุงเงินบนที่นาของตน ชาวนาจึงทราบว่าพระศาสดาหมายถุงเงินถึงอสรพิษ ด้วยความไม่ฉลาด จึงนำถุงเงินนั้นไปฝัง

เมื่อคนตามรอยเท้าโจรมาถึงที่นา พบถุงเงินนั้น จึงจับชาวนานั้นไปลงโทษและจะประหารชีวิต ชาวนานั้นไม่ได้พูดอะไร กล่าวว่า 'เห็นไหม อานนท์ อสรพิษ' 'เห็นพระเจ้าข้า อสรพิษร้าย' ชาวนาได้เล่าเรื่องทั้งหมดให้แก่พระราชาฟัง พระราชาจึงทูลเชิญพระศาสดามา เมื่อทรงทราบความจากพระศาสดาแล้วจึงตรัสว่า ชาวนารอดชีวิตได้เพราะพระศาสดา

พระศาสดาจึงตรัสคาถาว่า 

บุคคลกระทำกรรมใดแล้ว ย่อมเดือดร้อนในภายหลัง
เป็นผู้มีหน้าชุ่มด้วยน้ำตา ร้องไห้เสวยผลของกรรมใดอยู่
กรรมนั้นอันบุคคลกระทำแล้ว ไม่ดีเลย

เมื่อทรงจบเทศนา ชาวนานั้นบรรลุโสดาปัตติผล แม้ภิกษุเป็นอันมากก็บรรลุอริยผลทั้งหลาย มีโสดาปัตติผลเป็นต้น


คาถาธรรมบท พาลวรรค
อรรถกถาเรื่อง ชาวนา