แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระผู้มีพระภาคตรัสพระภาษิตว่า

ความต่างกันแห่งเวทนาย่อมบังเกิดขึ้น เพราะอาศัยความต่างกันแห่งผัสสะ
ความต่างกันแห่งผัสสะย่อมบังเกิดขึ้น เพราะอาศัยความต่างกันแห่งธาตุ

ความต่างกันแห่งเวทนาย่อมบังเกิดขึ้น เพราะอาศัยความต่างกันแห่งผัสสะอย่างไร

พระมหากัจจายนะได้จำแนกเนื้อความโดยพิสดาร ดังนี้

ภิกษุในธรรมวินัยนี้ เห็นรูปด้วยจักษุ ฟังเสียงด้วยหู สูดกลิ่นด้วยจมูก ลิ้มรสด้วยลิ้น ถูกต้องโผฏฐัพพะด้วยกาย และรู้แจ้งธรรมารมณ์ด้วยใจแล้ว

ย่อมรู้ชัดว่า รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ และธรรมารมณ์อย่างนี้น่าพอใจ สุขเวทนา ย่อมบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยจักขุวิญญาณและผัสสะ โสตวิญญาณและผัสสะ ฆานวิญญาณและผัสสะ ชิวหาวิญญาณและผัสสะ มโนวิญญาณและผัสสะ อันเป็นที่ตั้งแห่งสุขเวทนา

ย่อมรู้ชัดว่า รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ และธรรมารมณ์อย่างนี้ไม่น่าพอใจ ทุกขเวทนา ย่อมบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยจักขุวิญญาณและผัสสะ โสตวิญญาณและผัสสะ ฆานวิญญาณและผัสสะ ชิวหาวิญญาณและผัสสะ มโนวิญญาณและผัสสะ อันเป็นที่ตั้งแห่งทุกขเวทนา 

ย่อมรู้ชัดว่า รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ และธรรมารมณ์อย่างนี้เป็นที่ตั้งแห่งอุเบกขา อทุกขมสุขเวทนา ย่อมบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยจักขุวิญญาณและผัสสะ โสตวิญญาณและผัสสะ ฆานวิญญาณและผัสสะ ชิวหาวิญญาณและผัสสะ มโนวิญญาณและผัสสะ อันเป็นที่ตั้งแห่งอทุกขมสุขเวทนา

อ่าน หาลิททกานิสูตร