แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

พระผู้มีพระภาคตรัสถามภิกษุชาวชาติภูมิประเทศว่า ในชาติภูมิประเทศภิกษุรูปไหนที่พวกภิกษุเพื่อนพรหมจรรย์ชาวชาติภูมิประเทศยกย่องว่า ตนเองเป็นผู้มักน้อย สันโดษ สงัดเงียบ ไม่คลุกคลีด้วยหมู่ ปรารภความเพียร สมบูรณ์ด้วยศีล สมาธิ ปัญญา วิมุติ และวิมุตติญาณทัสสนะแล้ว ยังกล่าวถ้อยคำพรรณนา ความมักน้อย ความสันโดษ ความสงัดเงียบ ความไม่คลุกคลีด้วยหมู่ ความปรารภความเพียร ความสมบูรณ์ด้วยศีล สมาธิ ปัญญา วิมุติ และวิมุตติญาณทัสสนะ แก่ภิกษุทั้งหลายอีกด้วย เป็นผู้โอวาท แนะนำชี้แจงชักชวนพวกภิกษุเพื่อนพรหมจรรย์ให้อาจหาญ ร่าเริงด้วยธรรมมีกถา

ภิกษุชาวชาติภูมิประเทศเหล่านั้นกราบทูลว่าท่านพระปุณณมันตานีบุตรเป็นผู้ที่พวกภิกษุเพื่อนพรหมจรรย์ชาวชาติภูมิประเทศยกย่อง

ท่านพระสารีบุตรนั่งเฝ้าพระผู้มีพระภาคอยู่ ณ ที่ใกล้ จึงดำริว่า เป็นลาภของท่านปุณณมันตานีบุตร ความเป็นมนุษย์อันท่านปุณณมันตานีบุตรได้ดีแล้ว ที่พวกภิกษุเพื่อนพรหมจรรย์กล่าวยกย่องพรรณนาคุณเฉพาะพระพักตร์พระศาสดา และพระศาสดาก็ทรงอนุโมทนาซึ่งการกระทำนั้น

เมื่อพระปุณณมันตานีบุตรมาเข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคที่วิหารเชตวัน เขตนครสาวัตถี พระสารีบุตรเข้าไปหาพระปุณณมันตานีบุตรแล้วถามพระปุณณมันตานีบุตรถึงเหตุที่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า

พระปุณณมันตานีบุตรตอบว่า

ท่านประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเพื่ออนุปาทาปรินิพพาน มิใช่เพื่อสีลวิสุทธิ จิตตวิสุทธิ ทิฏฐิวิสุทธิ กังขาวิตรณวิสุทธิ มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ ญาณทัสสนวิสุทธิ อย่างใดอย่างหนึ่ง

และกล่าวต่อไปว่า ถ้าพระผู้มีพระภาคทรงบัญญัติสีลวิสุทธิ จิตตวิสุทธิ ทิฏฐิวิสุทธิ กังขาวิตรณวิสุทธิ มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ ญาณทัสสนวิสุทธิว่าเป็นอนุปาทาปรินิพพานแล้ว ก็ชื่อว่าทรงบัญญัติธรรมที่ยังมีอุปาทาน ว่าเป็นอนุปาทาปรินิพพาน ถ้าหากว่าธรรมอื่นนอกจากธรรมเหล่านี้เป็นอนุปาทาปรินิพพานแล้ว ปุถุชนจะชื่อว่าปรินิพพาน เพราะว่าปุถุชนไม่มีธรรมเหล่านี้

และอุปมาเรื่องการเดินทางของพระเจ้าปเสนทิโกศลจากนครสาวัตถีไปยังเมืองสาเกต และทรงใช้รถ ๗ ผลัด จะกล่าวว่าทรงใช้รถคันใดคันหนึ่งเพื่อเดินทางไปยังเมืองสาเกตไม่ได้ ถ้าจะกล่าวให้ถูกต้องกล่าวว่า ทรงใช้รถคันหนึ่ง แล้วเปลี่ยนไปใช้อีกคันหนึ่ง จนครบ ๗ ผลัด เพื่อเดินทางไปเมืองสาเกต

ฉันนั้นเหมือนกัน

สีลวิสุทธิ เป็นประโยชน์แก่จิตตวิสุทธิ

จิตตวิสุทธิ เป็นประโยชน์แก่ทิฏฐิวิสุทธิ

ทิฏฐิวิสุทธิ เป็นประโยชน์แก่กังขาวิตรณวิสุทธิ

กังขาวิตรณวิสุทธิ เป็นประโยชน์แก่มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ

มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ เป็นประโยชน์แก่ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ

ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ เป็นประโยชน์แก่ญาณทัสสนวิสุทธิ

ญาณทัสสนวิสุทธิ เป็นประโยชน์แก่อนุปาทาปรินิพพาน

ท่านประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเพื่ออนุปาทาปรินิพพาน

อ่าน รถวินีตสูตร