ถาม :

ท่านอาจารย์บอกว่าคนเรามีธรรมแค่หมวดเดียว แล้วพิจารณาให้มันลึกถึงใจ ก็สามารถบรรลุธรรมได้ใช่ไหมคะ  และธรรมหมวดไหนที่มันง่ายที่สุดและเหมาะกับเรามากที่สุด เพื่อที่เราจะได้ concentrate แค่อันนั้นอันเดียว แล้วทำให้ได้อย่างที่เราต้องการคะ

อาจารย์ไชย ณ พล ตอบ :  

แต่ละคนอาจไม่เหมือนกัน ตรงนี้แหละที่เป็นหน้าที่ของอาจารย์ทั้งหลายที่ต้องจำแนกธรรมสั่งสอนสัตว์ให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคล จะเห็นว่าพระพุทธเจ้าสอนพระพาหิยะอย่างหนึ่ง สอนพระจูฬปันถกอีกอย่างหนึ่ง สอนพระโมคคัลลานะอีกอย่างหนึ่ง สอนพระสารีบุตรอีกอย่าง ไม่เหมือนกัน แต่กระนั้นมันจะมีธรรมกลางที่ทุกคนปฏิบัติได้และได้ผลดี และเป็นสิ่งที่ควรสั่งสมและฝึกฝนให้ชำนาญ เช่น ศีล สมาธิ ปัญญา มหาสติปัฏฐาน เหล่านี้คือธรรมกลางที่ทุกคนควรปฏิบัติ แต่ถ้าจะเอาหลักกลางด้วย และทุกคนปฏิบัติถึงที่สุดได้ด้วย ก็คือที่พระพุทธเจ้าตอบท่านอาฬวกยักษ์ “การปฏิบัติธรรมลัดย่อ คือการปล่อยวาง” เพราะทุกคนต้องใช้แน่นอน จึงจะบรรลุธรรม