การกล่าวเท็จคือการที่บุคคลเปล่งวาจาโดยมีเจตนาให้ผู้อื่นเข้าใจให้คลาดจากความจริง ได้แก่
- ไม่เห็น พูดว่าเห็น
- ไม่ได้ยิน พูดว่าได้ยิน
- ไม่ทราบ พูดว่าทราบ
- ไม่รู้ พูดว่ารู้
- เห็น พูดว่าไม่เห็น
- ได้ยิน พูดว่าไม่ได้ยิน
- ทราบ พูดว่าไม่ทราบ
- รู้ พูดว่าไม่รู้
บุคคลกล่าวเท็จทั้งรู้ เพราะเหตุแห่งตนบ้าง เพราะเหตุแห่งผู้อื่นบ้าง เพราะเห็นแก่อามิสเล็กน้อยบ้าง
การพูดเท็จจะมีอาการ ๓ คือ
๑. ในเบื้องต้น บุคคลนั้นก็มีความรู้ว่า เราจะพูดเท็จ
๒. เมื่อพูดอยู่ก็รู้ว่า เรากำลังพูดเท็จ
๓. เมื่อพูดแล้วก็รู้ว่า เราพูดเท็จแล้ว
การพูดเท็จอาจมีอาการอื่นได้อีกจนถึง ๘ อาการ คือ พูดเท็จเพื่อ
๔. ปิดบังซึ่งทิฏฐิ
๕. ปิดบังความควร
๖. ปิดบังความชอบใจ
๗. ปิดบังความสำคัญ
๘. ปิดบังความจริง